„Prawo własności w orzecznictwie sądów Wolnego Miasta Krakowa. Z dziejów stosowania Kodeksu Napoleona (Code civil)”

Grant  Narodowego Centrum Nauki

W najnowszym konkursie Narodowego Centrum Nauki OPUS 14, którego wyniki zostały ogłoszone 15 maja 2018 r., projekt naukowy zgłoszony przez prof. dr hab. Andrzeja Dziadzio pt. „Prawo własności w orzecznictwie sądów Wolnego Miasta Krakowa. Z dziejów stosowania Kodeksu Napoleona (Code civil)” zajął wysokie 10 miejsce na 130 zgłoszonych projektów badawczych i został zakwalifikowany do finansowania. Realizacji projekt badawczego podejmie  się zespół kierowany przez prof. Andrzeja Dziadzio.  W skład zespołu wchodzą dr Piotr Michalik oraz współpracujący z Katedrą Powszechnej Historii Państwa i Prawa dr Mateusz Mataniak.

Cel i zakres projektu

Celem projektu jest przedstawienie działalności orzeczniczej sądownictwa Wolnego Miasta Krakowa, składającego się z Trybunał I Instancji, Sądu Apelacyjnego i Sąd III Instancji (później połączonych w Sąd Wyższy), a także sądów pokoju. Przedmiotem badań będą orzeczenia w sprawach cywilnych związane z prawem własności, obejmujące szerokie spektrum instytucjonalne z zakresu prawa rzeczowego, zobowiązań, spadkowego i małżeńskiego majątkowego. W przedmiotowym zakresie sądy krakowskie orzekały przede wszystkim na podstawie francuskiego Kodeksu cywilnego z 1804 r. (Kodeks Napoleona, Code civil des Français) oraz francuskiego Kodeks postępowania cywilnego z 1806 r. (Code de procédur), wprowadzonych w Krakowie po jego włączeniu do Księstwa Warszawskiego w 1810 r.

Metodyka badań

W realizacji projektu znajdą zastosowanie dwie podstawowe metody badawcze: historyczna i formalno-dogmatyczna, a także metody statystyczne. Zastosowanie pierwszej z wymienionych będzie obejmować gromadzenie i porządkowanie materiałów archiwalnych przechowywanych w Archiwum Narodowym w Krakowie (ekspozytura w Spytkowicach), a także ich krytykę zewnętrzną i wewnętrzną. Natomiast zastosowanie metody formalno-dogmatycznej pozwoli na ocenę rodzajów i metod wykładni stosowanych przez krakowskich sędziów w toku subsumpcji prawa francuskiego do rozpoznawanych stanów faktycznych, osadzonych w społeczno-gospodarczych realiach Rzeczypospolitej Krakowskiej.

Rozwój nauki

Potrzeba badań źródłowych nad stosowaniem francuskiego prawa cywilnego w Wolnym Mieście Krakowie postulowana jest w literaturze historyczno-prawnej od kilkudziesięciu lat. Założeniem autorów projektu jest wypełnienie tej luki poprzez zapoczątkowanie kompleksowej analizy ujętego w projekcie zagadnienia. Wyniki planowanych badań będą stanowić przyczynek do szerszego ujęcia dziejów prawa prywatnego na ziemiach polskich w epoce rozbiorowej. Synteza działalności krakowskiego wymiaru sprawiedliwości w zakresie orzecznictwa dotyczącego prawa własności, pozwoli nie tylko na uchwycenie roli i znaczenia Kodeksu Napoleona dla mieszkańców Wolnego Miasta Krakowa, ale będzie także przydatne dla badań komparatystycznych nad różnymi systemami prawa, zwłaszcza w kontekście współczesnych dążeń do unifikacji prawa prywatnego w ramach Unii Europejskiej.