Laicyzacja prawa w europejskiej i amerykańskiej debacie parlamentarnej w XIX i XX wieku a współczesny paradygmat państwa liberalnego
Pracownicy
prof. dr hab. Andrzej Dziadzio
prof. dr hab. Andrzej Bryk
dr hab. Marcin Kwiecień
dr hab. Marian Małecki
dr Jan Halberda
Cel realizacji zadania
Celem zadania jest naukowe opracowanie przebiegu debaty parlamentarnej w dobie kształtowania się nowoczesnych demokracji świata zachodniego pod kątem przybierającej na sile od II połowy XIX wieku idei laicyzacji prawa i sekularyzacji państwa. Odtworzenie dyskusji parlamentarnej, powiązanej z przyjmowaniem ustawodawstwa o laickiej wymowie, ma na celu dokonanie opisu koncepcji świeckiego państwa, jaka rodziła się wraz z liberalizacją i demokratyzacją europejskich porządków konstytucyjnych. Szerokie spectrum porównawcze, uwzględniające tendencje laicyzacyjne w Stanach Zjednoczonych, Anglii, Francji, Hiszpanii, Włoch, Niemiec i Austrii, pozwoli dostrzec nie tylko procesy zbieżne w czasie i w formie (np. niemiecki i austriacki Kulturkampf), ale także odmienne drogi poszczególnych państw do stworzenia laickiego państwa prawa (np. polityka rozdziału Kościoła od państwa we Francji w 1905 a przyjazna koegzystencja Kościoła i państwa w monarchicznej Austrii czy inne tempo dochodzenia do idei laickiego państwa na przykładzie Europy i Ameryki). Interesujący zatem badawczo będzie opis argumentacji stron konfliktu ideologicznego w każdym z państw przy uchwalaniu ustaw o wymiarze laickim. Dzięki temu stanie się możliwe nie tylko nakreślenie pozycji religii oraz Kościołów i związków religijnych w świetle koncepcji laicyzacyjnych typowych dla każdego z analizowanych krajów, ale ogólne zdefiniowanie treści laickiego państwa prawa przed II wojną światową, jako wytworu kultury prawnej świata zachodniego.
Planowane efekty naukowe i praktyczne
Przedstawienie amerykańskiej i europejskiej debaty parlamentarnej, jaka towarzyszyła procesom laicyzacji prawa, unaoczni ewolucję, jaką przeszła idea świeckiego państwa prawa. W efekcie przeprowadzonych badań stanie się możliwa ocena, w jakim stopniu zmieniało się pojmowanie miejsca i roli Kościoła i religii w życiu publicznym w kulturze prawnej świata zachodniego. Badania pokażą także, na ile arsenał argumentów prawnych i filozoficznych uległ poszerzeniu, i jakie było tego podłoże. Opracowany materiał historyczny do dziejów laicyzacji państwa i prawa w świecie zachodnim przyczyni się do lepszego zrozumienia odmienności w zakresie kształtowania stosunków państwo-Kościół i stopnia obecności religii w życiu społecznym poszczególnych krajów Unii Europejskiej.