Profesor Stanisław Estreicher (1869-1939)

Studiował na Wydziale Prawa i Administracji UJ w latach 1887-1892, ukończywszy wcześniej Gimnazjum św. Anny w Krakowie, w którym zawarł przyjaźń m.in. ze Stanisławem Wyspiańskim, Józefem Mehofferem i Lucjanem Rydlem. Zainteresowanie historią prawa zawdzięczał profesorowi Bolesławowi Ulanowskiemu, który stał się jego naukowym mentorem i nauczycielem, m.in. w dziedzinie łacińskiej paleografii. W latach 1893/94 odbył uzupełniające studia prawnicze w Uniwersytecie Berlińskim. W 1894 r. uzyskał na UJ veniam legendi z zakresu historii państwa i prawa niemieckiego. Jako prywatny docent wykładał w nowej formule historię państwa i prawa niemieckiego. S. Estreicher uzasadniał potrzebę rozszerzenia zakresu wykładu z dziejów państwa i prawa niemieckiego przez zastosowanie metody porównawczej tym, że „całe gałęzie praw niemieckich powstały na skutek oddziaływania praw obcych". Z tego względu uznał za konieczne przedstawienie w toku wykładu dorobku ustrojowego miast Italii, włoskiego procesu i prawa karnego, instytucji angielskiego samorządu oraz podstaw państwa nowożytnego we Francji.

Prowadzony przez S. Estreichera wykład nie ograniczał się wyłącznie do przedstawienia dziejów prawa niemieckiego. Poszedł on w ułożeniu programu wykładu torem przemyśleń M. Bobrzyńskiego, który w „historii prawa niemieckiego" z 1876 roku pisał: „Niemcy, najmniej może stosunkowo okazując na polu rozwoju prawa prawdziwej twórczości, najwięcej okazali talentu w przyswajaniu sobie osiągniętych gdzie indziej wyników, najlepiej je też umieli w prawo swoje wcielić i umiejętnie obrobić". W ten sposób udało się S. Estreicherowi dzieje państwa i prawa niemieckiego przekształcić w porównawczą historię prawa w Europie, z korzyścią dla ogólno-humanistycznego wykształcenia polskiego prawnika. 1 października 1919 roku S. Estreicher objął katedrę historii prawa na zachodzie Europy i prawa porównawczego i kierował nią do 1939 roku. W latach 1911/12, 1918.1919 i 1925/26 pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa UJ, a w roku akademickim 1919/1920 i 1920/21 był rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego Aresztowany w 1939 roku przez Niemców podczas Sonderaktion Krakau, zmarł w obozie Koncentracyjnym w Sachsenhausen k. Oranienburga.

Jego publikacje, obejmujące ponad 180 pozycji poświęcone były między innymi kulturze prawnej Polski szesnastowiecznej („Kultura prawnicza w Polsce XVI w." Kraków 1931), początkom prawa umownego czy najważniejszym kodeksom świata („Kodeks Hammurabiego", Kraków 1902). Opublikował też kilka prac na temat prawa magdeburskiego w Polsce, a także na temat przywilejów i wilkierzy miejskich ( m.in. „Najstarszy zbiór przywilejów i wilkierzy miasta Krakowa", Kraków 1936). Jego dorobek obejmował też sporą twórczość publicystyczną, a także prace z obszaru historii literatury polskiej. Był również Stanisław Estreicher współautorem Bibliografii Polskiej (wydał tomy XXIII-XXXIII).